งานชิ้นที่ 1: ขอบข่ายและพัฒนาการบริหารจัดการ ทฤษฎีและแนวคิดเกี่ยวกับการบริหารจัดการ
ขอบข่ายและพัฒนาการบริหารจัดการ
การบริหาร คือ การทำงานให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ การบริหารองค์การให้สามารถอยู่ได้อย่างมีเสถียรภาพภายใต้สภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง โดยรวบรวมเอากลุ่มกิจกรรมต่างๆ ขององค์การ นำไปสู่การปฏิบัติเพื่อความสำเร็จในเป้าหมาย โดยคำนึงถึงความมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และความประหยัด
องค์ประกอบขององค์การ (Elements of Organization) ที่สำคัญ 5 ประการ
1. คน องค์การจะประกอบด้วยคนตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ซึ่งส่วนใหญ่องค์การจะมีคนเป็นจำนวนมากปฏิบัติงานร่วมกัน หรือแบ่งงานกันทำ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนด โดยที่คนจะปฏิบัติงานร่วมกันได้จำเป็นต้องอาศัย “ความรู้ทางพฤติกรรมศาสตร์” เพื่อทำความเข้าใจซึ่งกันและกัน
2. เทคนิค การบริหารองค์การต้องอาศัยเทคนิควิทยาการ หรือเรียกว่า เทคโนโลยี เพื่อการแก้ไขปัญหา หรือตัดสินใจ หรืออาจกล่าวได้ว่าในปัจจุบันนี้องค์การไม่สามารถจะบริหารงานได้โดยอาศัยแต่เฉพาะประสบการณ์ ความเฉลียวฉลาดของนักบริหารเท่านั้น ในหลายกรณีผู้บริหารต้องอาศัย เทคนิคทางการบริหาร เพื่อการแก้ไขปัญหา หรือการตัดสินใจ และในขณะเดียวกันก็เป็นการลดความเสี่ยงอีกด้วย
3. ความรู้ ข้อมูล ข่าวสาร หรือที่เรียกว่า สารสนเทศ ในการปฏิบัติงานและการแก้ไขปัญหา การอาศัยเทคนิคทางการบริหาร ยังไม่เพียงพอสำหรับการบริหารองค์การ นักบริหารยังต้องอาศัยความรู้ ข้อมูลข่าวสาร เพื่อความเข้าใจ เพื่อการวิเคราะห์ ตลอดจนการคาดคะเนแนวโน้มในอนาคตอีกด้วย ดังนั้นเทคนิคเพื่อการบริหารจึงควบคู่ไปกับ ความรู้ ข้อมูล ข่าวสาร
4. โครงสร้าง เป็นองค์ประกอบที่สำคัญไม่น้อยขององค์การ ซึ่งนักบริหารจะต้องจัดโครงสร้างให้สอดคล้องกับงาน เพื่อกำหนดอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบที่เหมาะสม เพื่อให้งานขององค์การบรรลุเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ
5. เป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ มนุษย์จัดตั้งองค์การขึ้นมาก็เพื่อบรรลุเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ที่มนุษย์ต้อง ดังนั้นองค์การจึงต้องมีเป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน
หน้าที่ของนักบริหาร (Management Functions) มีดังนี้
1. การวางแผน (Planning) หมายถึง การที่ผู้บริหารจะต้องวางแผนการทำงานขององค์การล่วงหน้า
2. การจัดองค์การ (Organizing) หมายถึง การที่ผู้บริหารต้องจัดโครงสร้างขององค์การให้เหมาะสมกับทรัพยากรทางการบริหาร
3. การสั่งการ (Directing) หมายถึง การที่ผู้บริหารจะต้องมีการวินิจฉัยสั่งการที่ดี เพื่อให้การดำเนินงานขององค์การดำเนินการไปตามเป้าหมาย
4. การประสานงาน (Co-ordinating) หมายถึง การที่มีผู้บริหารมีหน้าที่เชื่อมโยงต่าง ๆ ขององค์การให้ดำเนินไปอย่างสอดคล้องต้องกัน
5 การควบคุม (Controlling) หมายถึง การที่ผู้บริหารคอยควบคุมและกำกับกิจกรรมต่าง ๆ ภายในองค์การให้ดำเนินไปตามแผนที่วางไว้
วิวัฒนาการของทฤษฎีการบริหาร (Development of Administrative Theory)
ทฤษฎี (Throry) ทฤษฎีเป็นกลุ่มของแนวคิดที่สัมพันธ์เชื่อมโยงซึ่งกันและกันเป็นข้อสรุปที่อธิบายถึงพฤติกรรมที่เกิดขึ้น หรือปรากฎการณ์ต่างๆ อย่างเป็นระบบ
บทบาทของทฤษฎี (Functions of theories)
Deobold van Dalen (1963) ได้เสนอแนะบทบาทของทฤษฎี 6 ประการ ดังนี้
1. การจำแนกความสัมพันธ์ปรากฏการณ์ต่าง ๆ (Identifying Relevant Phenomena) อาศัยแนวคิดทฤษฎีในการตัดสินใจในจำนวนและชนิด ประเภทของปรากฏการณ์ที่สัมพันธ์กันของเรื่องที่สนใจศึกษา ทฤษฎีจะบอกเหตุผลทางสังคมของกิจกรรมต่างๆทางการบริหาร เช่น การศึกษาเรื่องการบริหารโรงเรียน จะมีปัจจัยภายนอกที่เกี่ยวข้องและมีความสำคัญ ได้แก่ เศรษฐกิจ การเมือง สังคม และทรัพยากรการบริหาร
2. การแยกประเภทปรากฏการณ์ต่าง ๆ (Classifying Phenomena) นักบริหารการศึกษาจะนำแนวคิดทฤษฎีเพื่อแยกประเภทปรากฏการณ์ต่าง ๆ ทางการบริหาร เช่น Andrew Halpin และ Don Croft ได้ศึกษาวิเคราะห์พัฒนาบรรยากาศการบริหารในองค์การได้กำหนดไว้ 6 รูปแบบ ได้แก่ แบบเปิด, แบบอิสระ, แบบควบคุม, แบบสนิทสนม, แบบรวมอำนาจ และแบบซึมเซา
3. การกำหนดโครงสร้าง (Formulating Constructs) พฤติกรรมบางอย่างไม่สามารถสังเกตได้โดยตรง เช่น สติปัญญาไม่สามารถสังเกต และวัดโดยตรงได้ ทฤษฎีจะอธิบายและกำหนดโครงสร้างของความรู้ที่ไม่สามารถสังเกตได้โดยตรงเหล่านั้นได้
4. การสรุปเกี่ยวกับปรากฏการณ์ (Summarizing Phenomena) ทฤษฎีจะช่วยให้การวิเคราะห์ข้อมูลเป็นความคิดรวบยอดของระบบเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ให้เป็นประโยชน์ในการบริหารการศึกษา
5. การทำนายปรากฏการณ์ต่าง ๆ (Predicting Phenomena) ทฤษฎีสามารถนำมาทำนายปรากฏการณ์ต่าง ๆ ได้เช่น ทฤษฎีความต้องการของ Maslow นำมาใช้ทำนายความต้องการของคนในองค์กร
6. การแสดงความต้องการในการวิจัย (Revcealing Needed Research) ทฤษฎีจะนำมาอธิบายและทำนายปรากฏการณ์ต่าง ๆ บอกสิ่งที่จำเป็นที่เป็นพื้นฐานด้านความรู้และความจำเป็นต่อการบริหารการศึกษา
อ้างอิง
หนังสือ “องค์การและการจัดการ”ทันสมัยยุคโลกาภิวัตน์ ผู้แต่ง:รองศาสตราจารย์ ธงชัย สันติวงษ์ หนังสือ ทฤษฎีองค์การสมัยใหม่:การบริหารองค์การ ผู้แต่ง: อรุณ รักธรรม ปีที่พิมพ์: 2525 http://www.mcucr.com/home/includes/editor/assets/cassroom_cheet1.pdf
http://www.somded.net/files/doc_1295698464.pdf
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น